.jpg)
Pedijatrijski aspekti, komorbiditeti i lečenje
U današnje vreme često se susrećemo sa simptomima alergije dece već u najranijem uzrastu, a to su najčešće dermatološke i pulmološke reakcije. Iz ugla ORL stručnjaka želimo da vam pojasnimo šta je to zapravo.
Alergijski rinitis klinički definišemo kao simptomatski poremećaj nosne sluznice uzrokovan upalnom reakcijom posredovanom imunoglobulinom E nakon izlaganja određenom alergenu. To je u stvari hipersenzibilna reakcija sluznice nosa, respiratornog trakta i očiju koja se javlja nakon dodira s alergenima iz okoline pri čemu nastaje upalna reakcija. Alergijski rinitis može biti sezonski, kada se javlja i traje tokom određenog perioda, ali može trajati i tokom cele godine, u zavisnosti od alergena na koje je dete osetljivo. Alergeni koji izazivaju ovakvu vrstu reakcije su najčešće poleni drveća, trava, korova, kao i grinje, kućna prašina, životinjska dlaka.
Karakteriše se simptomima poput:
- kongestije
- vodenaste sekrecije (rinoreje)
- kijanja
- svraba
- anosmije
Kod težih slučajeva, kada je prisutna zahvaćenost distalnih delova respiratornog trakta, javljaju se i simptomi:
- iritacija i osećaj grebanja u grlu
- nadražajni kašalj
- otežano disanje
- opšti simptomi: glavobolja, umor, klonulost.
Alergijski rinitis se često pojavljuje u detinjstvu. Akutni alergijski rinitis nije uobičajen pre druge godine života, a najveću učestalost ima tokom godina u kojima dete pohađa školu. Simptomi alergijskog rinitisa kod dece mogu negativno uticati na kognitivno funkcionisanje i uspeh u školi, a mogu se još više pogoršati neprimerenom upotrebom lekova.
Alergijski rinitis je često stanje koje utiče na opšti imunitet i zdravlje deteta. Kod alergijskog rinitisa često u porodici postoji istorija istog stanja, kao i ekcema, astme i alergije na hranu.
Deca koja imaju druga alergijska stanja kao što su ekcem, alergija na hranu ili astma, imaju veću verovatnoću da razviju alergijski rinitis.
Pažljivo uzeta anamneza i klinički pregled deteta su najefikasniji dijagnostički metod kod alergijskog rinitisa. Roditelji često anamnestički navode nazalni govor, hrkanje, šmrckanje, noćne opstrukcije disanja, hronični neproduktivni kašalj.
Kliničkim ORL pregledom deteta najčešće se konstatuje otečena nazalna sluznica, modrikaste nosne školjke sa bistrim sekretom u oba nosna hodnika. Veliki broj dece s alergijskim rinitisom ima tamnije podočnjake ispod očiju, kao i poprečnu liniju ili nabor na nosu od čestog brisanja ili češanja nosa.
Dodatna dijagnostika uključuje kožne PRICK testove, laboratorijske analize i specifične rinoprovokacione testove.
Simptomi alergijskog rinitisa često se javljaju udruženo s astmom, a rinitis u velikom broju slučajeva može i da prethodi astmi. Ovaj koncept se u literaturi naziva „bolest ujedinjenih disajnih puteva.“
Vezu između rinitisa i pogoršanja astme moguće je objasniti i postojanjem nazobronhalnog refleksa kod zapušenosti nosa, a kada je nos zapušen, disanje se odvija kroz usta, što dovodi do direktnog izlaganja donjih disajnih puteva hladnom i neovlaženom vazduhu, koji može prouzrokovati bronhospazam. Deca sa rinitisom imaju veću verovatnoću obolevanja od astme. Kod prosečno 40 odsto nelečenih bolesnika, bolest se kasnije razvije u astmu.
Alergijske bolesti gornjih disajnih puteva postaju jedan od vodećih faktora u etiologiji disfunkcija Eustahijeve tube, što može biti etiološki faktor nastajanja sekretornog otitisa.
Postoje jasni laboratorijski dokazi o vezi između alergija i oštećenja mehaničkih i imunoloških odbrambenih funkcija nosne sluzokože, prema tome postoji uzročno-posledična veza između alergija i akutnog rinosinuzitisa.
Alergijski rinitis kod dece se još povezuje i s apnejom u snu zbog opstrukcije nosa, kao i sa ponavljajućim infekcijama gornjih disajnih puteva.
Kako je prevalencija alergijskih bolesti u porastu, od izuzetne je važnosti prepoznati prisustvo senzibilizacije na inhalacione alergene kod rekurentnih infekcija gornjih disajnih puteva. Stoga, nazalne simptome povezane s alergijskim rinitisom treba tražiti kod pacijenata s rekurentnim sinuzitisom, rekurentnim virusnim infekcijama, upalom srednjeg uha, hipertrofijom adenoida i disfonijom.
Postupak lečenja dece isti je kao i kod odraslih, ali se mora obratiti posebna pažnja kako bi se izbegle nuspojave specifične za ovu starosnu dob. Treba izbegavati lečenje alergijskog rinitisa kod male dece oralnim i intramuskularnim kortikosteroidima.
Lečenje alergijskog rinitisa podrazumeva prepoznavanje i izbegavanje alergena, farmakološko lečenje, specifičnu imunoterapiju.
U najvećem broju slučajeva simptomi alergijskog rinitisa kod dece leče se antihistaminicima i intranazalnim kortikosteroidima, kao i nazalnom toaletom sterilnim izotoničnim ili hipertoničnim rastvorima. Neke lekove je potrebno uzimati svakodnevno u dužem vremenskom periodu da bi se postigao pun efekat, pa je važno pridržavati se propisane terapije.
Adekvatna terapija, kao i mere prevencije, mogu držati simptome alergijskog rinitisa pod kontrolom i obezbediti dobar kvalitet života.
Prim. dr Ivan Đorđević
